Na današnji dan Nišlije dočekale slobodu od okupatora u Velikom ratu

Pre tačno 101 godinu Nemci su se povukli iz Niša minirajući most kod Tvrđave, a Moravska divizija uspela je da oslobodi grad. Nekoliko dana kasnije uz povike „Živeli junaci“ u Niš su stigli odred francuskog generala Šarla Tranijea i prestolonaslednik Aleksandar, uz pratnju Vojvode Živojina Mišića.

U odbranu Niša osim Moravske divizije, beleže istoričari, organiovali su se i građani, formirajući odred zaštite tako što su podelili među sobom ono malo pušaka koje su bile sakrivene od okupatorskih vojnika i vlasti. Bataljon Moravske divizije je poslednjeg dana borbi za razbijanje nemačke odbrane i konačnog oslobođenja Niša zadao jak udarac sa Gorice – brda iznad Niša.

U 8:40 12. oktobra 1918. godine, nova jaka eksplozija potresla je grad – Nemci su prilikom povlačenja digli u vazduh i gvozdeni most na Nišavi is­pred ulaza u Tvrđavu.

Onemogućeno im je da zapale poslednji – drveni most na Nišavi. Nakon jake vatre bili su primorani da gaze reku i spasavaju se kako znaju i umeju. Na taj način je olakšan prelaz svih delova Moravske divizije na drugu obalu i dalje gonjenje ne­mačkih vojnika, koji su bežali prema Viniku i dalje ka Aleksincu – opisao je događaje istoričar Aleksandar Dinčić.

Po oslobođenju grada, s nestrpljenjem se čekao dolazak francuske vojske i prestolonaslednika Aleksandra. 25. oktobra kod Inžinjerijske kasarne, uz povike “Vive les Serb” (Živeli Srbi!) i “Vive le Héros!” (Živeli Junaci!), pojavio se kombinovani odred francuskog generala Šarla Tranijea.

Nedugo zatim, iz pravca Leskovca, u pratnji Vojvode Živojina Mišića, stigao je i prestolonaslednik i budući kralj Srba, Hrvata i Slovenaca. Nedelju dana kasnije, na vest da je Beograd oslobođen, nastalo je veliko narodno slavlje. Rat se bližio kraju, a Niš je lagano počeo da zaceljuje ratne rane, bez 700 najboljih sinova, koji su položili živote za bolje sutra.

Istoričar Aleksandar Dinčić je o borbama za oslobođenje Niša u Prvom svetskom ratu, koje su završene 12. oktobra, pisao na stogodišnjicu ovog događaja. Kroz tri teksta opisao je kako su Nemci branili grad, borbe i konačno oslobođenje grada.

Inače, tradicionalno se gradski čelnici na ovaj dan prisećaju Vojvode Petra Bojovića i polažu vence na spomenik ispred Gradske kuće.

Za dva dana, Nišlije očekuje još jedan jubilej – oslobođenje u Drugom svetskom ratu.