Otkriveni novi delovi rimskog akvadukta u Nišu

Tokom arheoloških istraživanja na trasi Železničke obilaznice u Nišu, otkriven je novi deo rimskog akvadukta, glavnog vodovoda antičkog Naisusa. Deo istražen u dužini od oko 40 metara sastoji se iz dve faze, kako kažu iz Zavoda za zaštitu spomenika, starije, sa keramičkim cevima i mlađe, koje čine zidani vodovodni kanal sa revizionim šahtom.

Dosadašnjim arheološkim istraživanjima Zavoda, rimski akvadukt je otkriven u ukupnoj dužini od oko 200 metara, na više različitih lokaliteta, što predstavlja, kako navode, jedno od najbolje istraženih rimskih vodovoda u Srbiji.

Pretpostavljaju se da je akvadukt vodu sa izvorišta na Srećkovom vrelu iznad Kamenice dovodio do grada, pravcem kroz Gornjomatejevačku ulicu do Tvrđave, gde se nalazio rezervoar za dalju distribuciju vode.

Na osnovu dosadašnjih istraživanja, može se pretpostaviti njegova trasa u okviru grada – pravcem Gornjomatejevačke ulice ka Somborskom bulevaru, Pantelejskoj kasarni do Naisusa (na prostoru današnje Tvrđave). Izvorište nije pouzdano utvrđeno, ali se pretpostavlja da se nalazi na Srećkovom vrelu, iznad Kamenice. Svežu pijaću vodu je dovodio do rezervoara u blizini grada (odakle je voda distribuirana potrošačina), čiji je položaj za sada nepoznat. Dosadašnjim arheološkim istraživanjima rimskog akvadukta utvrđeno je takođe da je na više mesta oštećen ili uništen aktivnostima u okviru različite izgradnje (vodovoda, kanalizacije, podzemnih i nadzemnih elektrovodova, komercijalne izgradnje itd.), a koje nisu prijavljivane – kažu iz Zavoda.

Napominju i to da je na više mesta akvadukt oštećen zbog radova na postavljanju vodovoda, kanalizacije, elektroinstalacija i druge gradnje koja nije prijavljena. Zbog toga apeluju na građane i pravna lica da ne uništavaju arheološka nasleđa, jer to predstavlja krivično delo.

Rimski akvadukt se datuje u periodu između 3. i 5. veka. Najverovatnije je izgrađen nakon što je Naisus stekao status grada u okviru Rimskog carstva i korišćen je do sredine 5. veka, do hunske najezde. Prvobitno formiran kao keramički cevovod, nakon razvoja grada u vreme vladavine imperatora Konstantina (početak 4. veka) koji je uslovio i potrebu za povećanjem infrastrukturnih kapaciteta gradskog naselja – izgrađen je zidani vodovodni kanal – kažu iz Zavoda.

Iako se Grad Niš može pohvaliti time da nije samo jedan od retkih gradova koji baštine ovakvo nasleđe, već i da je u pitanju jedan od najbolje istraženih rimskih vodovod, sva dalja istraživanja čekaju neko “bolje vreme”, o čemu svedoči to što je drugi deo te trase koji je pronađen prilikom izgradnje Bulevara Gorana Ostojića dugo stajao nezaštićen i kao prostor za otpad, kako bi ga oktobra prošle godine zatrpali.

Istoričar i arheolog Miša Rakocija je tada smatrao da je bilo bolje istražiti i prezentovati građanima i turistima, ali da je možda bolje da sačeka drugo vreme i druge generacije.